Anayasa Yazımında “Aşamalı” Yöntem Önerisi

AYŞEGÜL KAHVECİOĞLU / Ankara – Uganda ve Nikaragua örneklerinin de incelendiği raporda, anayasa yazımında “aşamalı” yöntemin tartışmaya açılması; toplumsal mutabakat sağlanan meselelerin anayasada, ihtilaflı hususların ise kanunlarla düzenlenmesi önerildi. Anayasa yazım usulünün belirlenmesi için halkın müzakere ve kabul süreçlerine aktif katılımının olduğu bazı ülkelerin özellikle incelendiğine işaret edilen rapordaki başlıklar şöyle:

• Toplumsal dinamizmi yüksek Güney Afrika, Uganda, Nikaragua ve İzlanda, farklı açılardan Türkiye’ye tecrübe sağlayabilecek niteliktedir. Bu örneklerden özellikle Uganda ve Nikaragua’nın süreçleri Türkiye pratiğine uyarlanabilir. İzlanda örneği ise her ne kadar en şeffaf süreç olsa da Türkiye gerçekleri ile pek bağdaşmaz. Buralarda halkın müzakere ve kabul süreçlerine katılımı bazı açılardan olumlu seyretmektedir; dolayısıyla faydalanmak elzemdir.
• Yeni anayasa yazımında aşamalı yöntemin tartışmaya açılması isabetli olacaktır. Anayasa hazırlık sürecinden önce ihtilaflı ve netameli konuların tespiti şarttır. Böylece toplumun müşterek kabulü ön plana çıkarılarak hazırlık sürecinin hızlıca ilerlemesi sağlanır. Tartışmalı hususların düzenlenmesi ise anayasa yerine kanunlara bırakılarak toplumun bölünmesine ve kutuplaşmasına sebep olan ihtilafların anayasal bir problem niteliğine kavuşması engellenmiş olur. Türkiye bu yöntemin kabulüyle farklılıkların siyasallaşmasını da engellemiş olacaktır.
• Aşamalı yöntemin kurucu uzlaşıda tercih edildiği ülkeler: İsrail, Hindistan, İrlanda ve İspanya. Her birinin ihtilaflı konuları farklı fakat tercih edilen usül aynıdır.